Çıyanlar

Çıyan (Chilopoda), çok hızlı hareket eden, uzun vücuda sahip, eklembacaklılar şubesine ait bir Çok bacaklılar sınıfı. İri türleri zehirlidir fakat allerji vakaları haricinde tehlikeli değildir,[1] birçoğu boy olarak küçük olduğundan deriyi delemez, Antarktika dışında heryerde yaşarlar. Arı'larda olduğu gibi şahdamar, göz gibi organlar sakınılmalıdır, ısırılan yere buz uygulanması ağrıyı geçirir. Boyları 1 mm ile 30 cm arasıda değişir. Zararlıları yiyerek beslenir.

Tesbih böceğinin bir akrabası olup, daha yavaş ve zararsız olan diğer çöpçül Kırkayak'ta (Millipede) her boğumda iki çift bacak varken, Çıyan'da bir çift bacak olması ikisini ayırteder. Etçil beslenen Çıyanın irilerinin utangaç olsada tehdit esnasında ısırabilmesine karşın çoğu iddiaların aksine Kırkayak sokmaz ve ısırmaz. Kırkayak dokunulduğunda veya tehlike sezince kıvrılıp hemen ölü taklidi yapar, bazı dev kırkayak türlerinin kitinli derisinden tehlike anında kıvrılınca salgıladıkları antibiyotik toksin nedeniyle ezilmesi allerjilere yol açabilir. Göze dokunulursa su ile yıkanmalı, yutulmamasına dikkat edilmelidir. Gösterişli türleri pet olarak evcilleştirilebilir. Bilinen en sosyal kırkayak türü tanzanya asıllı Pembe ayaktır asabi olmayıp, evcilleştirildikten sonra kıvrılmamaktadır.

Tropik iklimlerde'deki çıyanlar en fazla 30 cm olabilirler. Böcek olmaktan çok karides türevi eklem bacaklılar'dır.